ما می توانیم » را، از کف جامعه تمرین کنیم

دو هفته از شهادت مظلومانه و درعین‌حال افتخارآمیز و پرقدرت سردار محبوب و حماسه‌ساز مردم ایران و ملت‌های منطقه، «حاج قاسم سلیمانی» می‌گذشت که رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه تهران که بعد از ۸ سال با حضور ایشان اقامه شد، با یادآوری واقعیت‌های رویارویی ملت ایران با زور مداران دنیا، گفتمان «قوی شدن» کشور را صریح‌تر از گذشته مطرح کرده و تأکید کردند: «تن‌ها راه در پیش پای ملّت ایران عبارت است از قوی شدن؛ باید تلاش کنیم که قوی بشویم». همان‌طور که پیش‌ازاین هم بار‌ها و بار‌ها بر لزوم قوی شدن بنیه کشور در همه عرصه‌ها تأکید کرده و آن را رمز آسایش امروز و فردا در مقابل قدرت‌های سلطه‌گر و زورگو خوانده بودند.

حالا دوباره و در نخستین روز‌های سال جدید که با پشت سر گذاشتن انبوهی از خاطرات تلخ و شیرین سال ۹۸ شروع‌شده، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یک‌بار دیگر و در سخنرانی نوروزی‌شان خطاب به مردم و مسئولان، بازهم گفتمان «قوی شدن» کشور را یادآوری کرده و آن را فراتر از عرصه دفاعی و نظامی دانستند و خاطرنشان کردند: «قوی‌شدن شامل ابعاد اقتصادی، علمی، فرهنگی، سیاسی و تبلیغاتی هم می‌شود». ایشان البته نمونه‌هایی از راه‌ها و میدان‌های قوی شدن مردم و کشور را هم مطرح کردند که ازجمله آن‌ها می‌توان به حفظ جمعیت جوان کشور، قوی شدن در فضای مجازی و تبلیغاتی و قوت در حوزه تحقیقات علمی و پزشکی اشاره کرد.

چطور «قوی شویم»؟
همان‌طور که رهبر حکیم انقلاب در سخنرانی سوم فروردین اشاره کردند، قوی شدن کشور تنها محدود به عرصه‌های نظامی، سیاسی یا اقتصادی نیست؛ بلکه میدان‌های وسیع کار علمی، فرهنگی و اجتماعی هم که طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها و مشاغل را در برمی‌گیرد، جای کار دارد تا به معنای واقعی کلمه «قوی شویم» و در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم و از حقوقمان به‌راحتی و بدون کمترین دردسر صیانت کنیم.
اما سؤال اینجاست که چطور می‌توانیم قوی شویم؟! آیا قوی شدن کشور به‌صرف برنامه‌ریزی‌های کلان و صرف بودجه‌های بی‌هدف و باهدف یا سخنرانی مسئولان اجرایی و قانون‌گذاری ممکن است یا اینکه باید ریشه و رمز قوی شدن را در جای دیگری جستجو کنیم؟
واقعیت این است که برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دقیق و واقع‌بینانه توسط مسئولان و تلاش آن‌ها برای گره‌گشایی از مشکلات و سامان دادن به امور، فقط یکروی سکه قوی شدن کشور است و روی دیگر این سکه که اتفاقاً اهمیت بیشتری هم دارد، کف جامعه و باور‌ها و رفتار‌های عمومی مردم است که نشان می‌دهد آیا می‌توان به «قوی شدن» آن کشور امید داشت یا نه.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران و آن‌هایی که دغدغه پیشرفت و آبادانی کشور را دارند، اگر قرار باشد الزامات قوی شدن سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و اجتماعی کشور را پیدا و دنبال کنیم، قبل از هر کاری، باید به فضای فرهنگی و اجتماعی کشور سرک بکشیم و الزامات قوی شدن را از این زاویه بررسی و دنبال کنیم و بعد از آن، به سراغ برنامه‌ریزی‌های کلان‌تر و بین‌المللی برویم.

۱. باور «ما می‌توانیم»؛ شاید مهم‌ترین و نخستین راهکار اجتماعی و فرهنگی حرکت به سمت قوی شدن کشور، تغییر افکار و باور‌های غلط رسوب‌کرده از گذشته است که القاء می‌کند، ایرانی جماعت بدون کمک دیگران نمی‌تواند کار بزرگی انجام دهد! درست نقطه مقابل گفتمانی که امام امت (ره) با عنوان «ما می‌توانیم» ترویج کرد و با همین باور، دهه اول انقلاب را از خطرناک‌ترین بحران‌ها مانند جنگ تحمیلی و سقوط کشور نجات داد. اگر قرار باشد جامعه‌ای باور نداشته باشد که می‌تواند پیشرفت کند و از حرکت کردن بترسد، کلاهش پس معرکه است. البته مسیر اصلی باور کردن «ما می‌توانیم» هم از سنین کودکی و دوران مدرسه می‌گذرد، وگرنه در بزرگ‌سالی، درمان وادادگی و خودکم‌بینی آدم‌ها تقریباً غیرممکن است.

۲. فرهنگ‌سازی رسانه‌ای؛ برای آنکه جامعه‌ای باور کند که می‌تواند قوی شود و باید قوی شود، سهم رسانه‌ها و اهالی فرهنگ و هنر کم نیست و در این میان، رادیو و تلویزیون به‌عنوان دانشگاه عمومی و مرکز هدایت افکار عمومی جامعه، نقشی اساسی و ماندگار در ایجاد و تقویت این باور و حرکت عمومی کشور به سمت قله‌های پیشرفت دارد که با تولید به‌موقع و هنرمندانه آثار فاخر، می‌تواند روحیه خودباوری و پیشرفت را ملکه ذهن مخاطبان کند.
۳. حمایت از نخبگان و اصحاب پیشرفت؛ در جامعه‌ای که نخبگان علمی و اهالی کار و تلاش و کارآفرینی در چشم مردم عزیز داشته می‌شوند و توسط مسئولان هم به‌طور واقعی موردتوجه و حمایت قرار می‌گیرند، باور کردن به اینکه «باید قوی شویم» قطعاً سخت و دور از انتظار نیست و برای مردم به یک مسئله غیرتی تبدیل می‌شود؛ نکته‌ای که در این ایام بیشتر از قبل برای کشورمان ضروری و حیاتی است و همت مردم و مسئولان را می‌طلبد.